सामुग्री सारणी
काय आहे गंगा नदी मागची कथा
गंगा नदीमागील कथा काय आहे - आख्यायिका खाली दिली आहे.
गंगा नदी हि हिंदू धर्मात पवित्र मानले जाते, जिला भारतात सांस्कृतिक आणि धार्मिक दृष्ट्या अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. गंगा नदी बद्दल ची आख्यायिका प्राचीन पौराणिक कथा आणि धार्मिक मान्यतांमध्ये खोलवर रुजलेली आहे. गंगा नदीमागील सर्वात लोकप्रिय आख्यायिका नदीच्या पृथ्वीवर अवतरण्याशी संबंधित आहे.
हिंदू पौराणिक कथेनुसार, भगीरथ नावाचा एक राजा होता जो प्रसिद्ध राजा सगर यांच्या वंशाचा होता. राजा सगराने अश्वमेध यज्ञ नावाचा विधी केला होता, ज्याचा अर्थ म्हणजे एक पवित्र अश्व सोडणे आणि तो जिथे भ्रमण करेल त्या संपूर्ण भूमीवर आपले वर्चस्व स्थापित करणे. तथापि, देवांचा राजा, भगवान इंद्र याने तो अश्व पकडला आणि त्याला पाताळात नेला.
राजा सगराच्या मुलांनी या अश्वाचा शोध घेतला आणि तो त्या वेळी पाताळात गहन ध्यानात असलेल्या ऋषी कपिलाच्या आश्रमाजवळ सापडला. ऋषींनी घोडा चोरला असे चुकून विचार करून त्यांनी कपिलमुनींचे ध्यान विस्कळीत केले, परिणामी कपिल ऋषींनी रागाने डोळे उघडले. त्यांच्या नजरेच्या तीव्र सामर्थ्यामुळे आणि तेजाने, सगर राजाचे 60,000 पुत्र तत्क्षणी राख झाले.
राजा सगराचा वंशज राजा भगीरथ, आपल्या पूर्वजांच्या आत्म्याला शांती मिळवून देऊ इच्छित होता आणि त्याने त्यासाठी विश्वाचा निर्माता भगवान ब्रह्मदेवाची मदत घेण्याचे ठरवले. भगवान ब्रह्मदेवाने त्याला सर्वोच्च देवता शिवाची मदत घेण्याचा सल्ला दिला. भगवान शिवाला प्रसन्न करण्यासाठी राजा भगीरथाने कठोर तपश्चर्या केली, जे शेवटी त्याच्या भक्तीवर प्रसन्न झाले आणि भगवान शिवाने त्याला वरदान दिले.
राजा भगीरथने भगवान शिवाला गंगा नदी पृथ्वीवर आणण्याची विनंती केली जेणेकरून तिचे पवित्र पाणी त्यांच्या पूर्वजांचे पाप धुवून त्यांच्या आत्म्यांना मोक्ष प्रदान करू शकेल. भगवान शिव सहमत झाले परंतु त्याचबरोबर त्यांनी भागीरथाला सावध केले की उतरत्या नदीची शक्ती आणि प्रवाह पृथ्वीचा नाश करू शकते. त्यांनी राजाला सुचवले की त्याने देवी गंगेला तिचा प्रवाह संथ करण्यासाठी प्रार्थना करावी.
राजा भगीरथाने भगवान शिवाच्या सल्ल्याचे पालन केले आणि गंगा देवीची कठोर प्रार्थना आणि तपश्चर्या केली. त्याच्या भक्तीने प्रसन्न होऊन, देवी गंगा पृथ्वीवर अवतरण्यास तयार झाली, परंतु तिला भीती होती की तिच्या वेगवान प्रवाहामुळे संपूर्ण भूमीवर पूर येईल. यावर उपाय म्हणून, राजा भगीरथने पुन्हा भगवान शिवाची प्रार्थना केली, भगवान शिवाने यामध्ये हस्तक्षेप केला आणि शक्तिशाली गंगा नदीचा प्रवाह त्यांच्या केसांमध्ये (जटा) धारण केला, ज्यामुळे प्रवाह मंदावला आणि पुरामुळे पृथ्वीचा नाश होण्यापासून रोखले गेले.
गंगा स्वर्गातून खाली आल्यावर ती भगवान शिवाच्या केसांतून पृथ्वीवर वाहत गेली. गंगा ही एकमेव नदी आहे जी स्वर्ग, पृथ्वी आणि पाताळ जगात वाहते. अशा प्रकारे गंगा नदी ने हिमालयातून वाहत, पाताल जगात राजा सागराच्या मुलांची राख साफ केली आणि शेवटी पृथ्वीवर जमीन शुद्ध करत वाहत राहिली. गंगा नदी शुद्धता, देवत्व आणि मोक्ष यांचे प्रतीक बनली आणि तिच्या पाण्यात पापांची मुक्तता आणि मुक्ती (मोक्ष) करण्याची शक्ती आहे असे मानले जाते.
तेव्हापासून लाखो हिंदूंच्या हृदयात गंगा नदीचे विशेष असे स्थान आहे. गंगा नदीला माता मानले जाते आणि लाखो लोक विविध पवित्र विधींमध्ये भाग घेण्यासाठी, नदीच्या पवित्र पाण्यात स्नान करण्यासाठी आणि अंत्यसंस्कार करण्यासाठी किनाऱ्यावर गर्दी करतात या विश्वासाने की यामुळे त्यांच्या प्रियजनांना आध्यात्मिक मुक्ती मिळेल. अशा प्रकारे हिंदू पौराणिक कथांमध्ये गंगा नदीच्या अवतरणाची आख्यायिका हि शुद्धी, भक्ती आणि जीवन आणि मृत्यूच्या शाश्वत चक्रा मधून मुक्ती यासाठी एक शक्तिशाली रूपक म्हणून काम करते.
More River stories can be found below :
Rivers Stories | Indian Mythology Stories
व्हिडिओ आणि पॉडकास्टमध्ये अधिक खाली @लिंकवर पाहिले जाऊ शकते:
https://www.youtube.com/@IndianMythologyStories/videos